Begroting 2023: 'Rechtvaardig, gematigd en verbonden'
De gemeenteraad behandelde vrijdag 11 november de begroting voor 2023. Fractievoorzitter Ruben van de Belt sprak over wat onze fractie waardevol vindt bij het maken van de financiële keuzes van de gemeente. Lees verder voor de volledige bijdrage van Ruben.
“Vandaag bespreken we de eerste begroting van dit college. Dat doen we in een onzekere tijd, waarin het leven vandaag duurder wordt. De bestaanszekerheidscrisis treft zowel huishoudens treft die al in de knel zaten of dat juist nog nooit eerder hebben gemaakt. Het denken en handelen van veel overheden richt zich op de korte termijn: de winter doorkomen. En tegelijk klonk vorige week de noodklok voor de toekomst van onze kinderen: we doen nog lang niet genoeg om de klimaatcrisis af te wenden. Deze begroting moet op beide fronten voor Zwolle en haar inwoners van betekenis zijn.
Voor de ChristenUnie zijn het de deugden rechtvaardigheid en gematigdheid die deze crises met elkaar verbinden. De morele plicht recht te doen aan mensen en individuen te zien. En het houden van de juiste maat, omdat teveel altijd ten koste van iets of iemand gaat. Genoeg van teveel, genoeg van te weinig. Rechtvaardigheid maakt dat we handelen en met elkaar eerlijk de lasten delen. Gematigdheid maakt dat we zuinig omgaan met wat eindig is, niets verspillen wat kostbaar is, en zo minder gevoelig worden voor externe invloeden in de wereldeconomie.
Bestaanszekerheid
De ChristenUnie is daarom blij met de maatregelen die het college treft om huishoudens en organisaties te ondersteunen. Initiatieven als Warm Thuis, het Zwols isolatieprogramma, de ruimhartige uitkering van de energiecompensatie (en het onderzoek dat te tillen naar 150%) en natuurlijk het Fonds Bestaanszekerheid kunnen op steun van de ChristenUnie rekenen. De focus op lage- en middeninkomens vinden wij rechtvaardig. Daarom ondersteunen wij het initiatief van het Diaconaal Platform Zwolle dan ook van harte, om de mogelijkheid te bieden €190 die iedereen twee keer krijgt in een fonds te storten en dat her te verdelen onder de huishoudens die dat het hardste nodig hebben. De maatregel is een schot hagel van het kabinet, en komt door lokale inspanningen hopelijk zo goed mogelijk terecht. Dit alles zorgt dat ergste nood geledigd kan worden, en bevestigt ons geloof in de samenleving.
Het college geeft aan dat het Fonds Bestaanszekerheid zoals we dat nu bespreken mogelijk uitgebreid moet worden. Wij begrijpen dat het lastig sturen is, zeker met de extreem bewegelijke energiemarkt. Daarom steunen wij die gedachte, waarbij we voor het ondersteunen van maatschappelijke organisaties het logisch vinden dat naast financiële steun ook het gesprek gevoerd wordt over hoe het energiegebruik teruggedrongen kan worden. Daarbij vinden we dat formele criteria, zoals een subsidierelatie, geen belemmering mogen zijn voor steun aan organisaties die een belangrijke bijdrage leveren aan de Zwolse samenleving. Hier dienen wij een motie voor in.
Daarnaast is een bekend probleem dat veel regelingen niet door iedereen uit de doelgroep gevonden worden. Dat speelt landelijk, en daarom heeft de Nationale Schuldhulproute een methode ontwikkelt die vanzelfsprekend binnen de kaders van de AVG, data inzet om energie-armoede gerichter in beeld te brengen. Op postcode-zes niveau, zoals dat technisch heet. De ChristenUnie denkt dat dergelijke benaderingen kunnen maken dat meer huishoudens bereikt en geholpen kunnen worden, en dient daarom onder het mom van ‘meten is weten, gissen is missen’ een motie in.
Energiebesparing en klimaat
Veel van de maatregelen die we treffen in de bestaanszekerheidscrisis helpen ons in het tegengaan van de klimaatcrisis. Isoleren, minder energie gebruiken, het maat houden in verbruik. Maar ook het ontstaat van sociale netwerken in alle Zwolse wijken, met een prachtig voorbeeld van een Arabisch sprekende energiecoach bij Duurzaam Holtenbroek. Tegelijk krijgt de ChristenUnie ook signalen dat verduurzaming spaak loopt. We hebben zorgen over individuele Zwollenaren die niet eens een offerte voor warmtepomp krijgen, ook niet via Duurzaam Bouwen Loket van de gemeente, omdat enkel grote aanvragen van bouwers in behandeling genomen worden. Of enkel als ze bestaande klant zijn inwoner zijn van Olst-Wijhe. Wij horen graag van de wethouder of deze signalen, ook over de service van het Duurzaam Bouwen Loket, bij het college bekend zijn. En we zijn benieuwd of een collectieve inkoopactie door wijkinitiatieven, maar ondersteund door de gemeente een oplossing kan zijn. Mogelijk kan hij de kans van slagen hiervan peilen bij Zwolse installateurs of de branchevereniging.
Deze coalitie heeft afgesproken om de klimaatambities aan te scherpen: we willen klimaatneutraal zijn 2040, of zoveel eerder als kan. Dat is nog niet verwerkt in de Klimaatmonitor. We zijn benieuwd naar het proces dat de wethouder wil hanteren bij het opstellen van de versnellingsaanpak.
Een belangrijke pijler voor de ChristenUnie daarbij is de coöperatieve beweging. Coöperaties hoeven geen winst te maken, en kunnen daarom voor inwoners veel goedkoper in de energie- en warmtevraag voorzien. Initiatieven in Dieze en Assendorp voor een coöperatief warmtenet zonder winstdoel staan in de startblokken, maar zoeken doortastende ondersteuning van de gemeente. De ChristenUnie krijgt zelfs soms de indruk dat deze projecten sneller van start kunnen dan het grote warmtenet in Holtenbroek en de Aalanden. We horen graag van de wethouder hoe deze initiatieven verder geholpen kunnen worden.
Verbondenheid en beweging het sociaal domein
Met deze begroting zetten we de beweging het sociaal domein kracht bij. De beweging naar herstel van het gewone leven, naar een verbonden bestaan voor Zwollenaren, naar zorg voor elkaar en gerichte ondersteuning dichtbij. Om zwaardere zorg te voorkomen, en de mens achter de hulpvraag te zien. Met uiteenlopende investeringen, structureel en incidenteel, ondersteunen we dat. Door het JIP, wijkgericht welzijnswerk in lijn met het IJslands Model, structureel geld voor het vergroten van sociaal kapitaal via organisaties als Zwolle Doet, Stichting Present en Hart voor Zwolle, en het voortzetten van Vitaal & Waardig ouder worden.
Sinds kort heb ik er een enorme verantwoordelijkheid bij met het opvoeden van ons kleine meisje: opvoeden is je kinderen de weg te wijzen, te laten groeien en te begrenzen om hen zo het leven te leren. Het is, naast de aandacht voor jeugdhulp, juist erg hard nodig om ouders en kinderen in die zoektocht te steunen. Dat vraagt om samenwerking met vrijwilligers en als het aan ons ligt ook een gezamenlijke visie hoe ouders en jongeren te benaderen. Hierover overwegen we een motie en horen graag de reactie van de wethouder.
De overheid, nationaal en lokaal, is een plek waar we samen moeten komen. Waar groepen uit de samenleving elkaar ontmoeten, en namens ons allen werken aan de opgaven van ons allen. Dat is de overheid lang niet altijd, onder meer door institutioneel racisme. De overheid moet daarin het goede voorbeeld geven en eerlijk in de spiegel kijken. Daarom dienen we motie in tot zelfonderzoek, zoals andere gemeenten dat ook uitvoeren.
Ruimtelijke ontwikkeling
Met deze begroting investeren we veel in de kwalitatieve ontwikkeling van onze stad. Met de SIA is de vorige periode een belangrijk instrument opgezet verbindingen en voorzieningen mee te laten bewegen als we woningen toevoegen. De wooncrisis vraagt ons om woningen toe te voegen, en we hopen op veel medewerker van het Rijk en provincie in de bekostiging. Desondanks blijft de ruimte binnen de SIA achter op de verwachte benodigde investeringen. Een pot kan je op meerdere manieren vullen, en in het hart van het politiek debat staan altijd vragen over herkomst en inzet van publiek geld. De ChristenUnie wil dat de raad daar aan de voorkant over kan spreken, en zich kan buigen over scenario’s om de SIA te vullen. Daarover dienen we een motie in.
De actualiteit met de Raad van State uitspraak over de bouwuitzondering maakt de ambities die we hebben op het vlak van woningbouw nog extra onzeker. De oplossingen hiervoor zijn complex, waarbij dit voor de ChristenUnie het enorme belang van natuurherstel onderstreept. We roepen het college dan ook op vaart te maken met de Natuur-Investeringsagenda (NIA) uit het coalitieakkoord.
Als het gaat om rechtvaardigheid, dan gaat het om een eerlijke verdeling: dat ieder een eerlijk deel krijgt. Niet alleen financieel, maar ook van de schaarse openbare ruimte. Het idee van rechtvaardige straten spreekt de ChristenUnie dan ook zeer aan. Dat zijn straten waar je onbezorgd kunnen gaan en staan, waar niet één functie zoals onze verplaatsingsdrang alles domineert. Kortom: wat werkelijk onze gedeelde openbare ruimte is en wat we eerlijk delen. Om Zwolle aan te laten sluiten bij dit landelijke initiatief dienen wij een motie in.
Afronding
Voorzitter, afrondend, een paar woorden over een deugd die ondergewaardeerd wordt in de politiek, namelijk die van nederigheid. De laatste jaren zijn wij als raad en college gesteld voor grote crises, en er komen ongetwijfeld nog meer unkown unkowns ons tegemoet. We zijn erachter gekomen dat onze vooruitziende blik en de maakbaarheid van de samenleving beperkter bleken dan we dachten. De middeleeuwse theoloog Bernardus van Clairvaux zei over nederigheid dat ze gepaard gaat met compassie, de wil tot vergeving en mildheid naar onszelf en anderen. Het stelt ons open voor andere gezichtspunten en opvattingen, en leert te luisteren. Juist in onzekere tijden als deze is een nederig stadsbestuur onmisbaar.”