De situatie bij de abortuskliniek in Zwolle vraagt om goede afspraken. Zwangere vrouwen moeten zonder intimidatie de kliniek kunnen bereiken. In ons land heb je immers recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Tegelijkertijd moeten betogers binnen zicht- en gehoorafstand van de abortuskliniek kunnen betogen. Want in ons land is de vrijheid van betoging een grondrecht voor elke inwoner. “Logisch dus dat de burgemeester afspraken wil maken met alle betrokkenen,” vinden Jolien Elshof en Ruth Stoorvogel, “maar de manier waarop hij dat nu doet, is in de ogen van de ChristenUnie niet zorgvuldig genoeg, op langere termijn onuitvoerbaar en waarschijnlijk juridisch onhoudbaar.”

Wat is de situatie bij abortuskliniek?

Al jarenlang staat er af en toe een groepje Pro Life-betogers bij de abortuskliniek in Zwolle. Zij maken gebruik van de grondwettelijke vrijheid om te betogen. Tegelijkertijd proberen zij in contact te komen met zwangere vrouwen die er nog niet zeker van zijn of zij daadwerkelijk abortus willen laten uitvoeren. Voor deze vrouwen is er een aanbod van keuzehulpverlening. Zo komen jaarlijks zo’n 150 vrouwen tot de keuze om hun kindje te houden.

Sinds deze zomer is er een nieuwe actiegroep actief die een confronterende manier van betogen heeft. Sommige zwangere vrouwen voelen zich daardoor geïntimideerd. Bij buurtbewoners en de abortuskliniek roept dit weerstand op.

“Om tegemoet te komen aan zowel de belangen van de vrouwen die de kliniek bezoeken als de betogers is het wenselijk dat de burgemeester goede afspraken maakt met alle betrokken partijen,” zeggen Jolien Elshof en Ruth Stoorvogel. Daarbij moet de burgemeester heel zorgvuldig te werk gaan, “want hij mag het recht op betoging alleen inperken op grond van wanordelijkheden, een onveilige verkeerssituatie of de bescherming van de volksgezondheid. De inhoud van de betoging en emoties daarover mogen geen rol spelen bij het inperken van dit grondrecht.“ vervolgen Elshof en Stoorvogel.

Dun ijs

In een brief aan de gemeenteraad schrijft de burgemeester deze week dat hij nu een bufferzone instelt van 30 meter. De betogers moeten daardoor aan de overkant van de weg staan, aan de andere kant van het voormalige busstation. “De burgemeester gaat hier over wel heel dun ijs,” vinden Elshof en Stoorvogel. “Zijn intenties zijn ongetwijfeld best goed, maar deze uitkomst is niet in balans. Een burgemeester die een grondrecht fors inperkt moet op z’n minst alle partijen betrekken. In de ogen van de ChristenUnie is deze bufferzone procedureel niet zorgvuldig tot stand gekomen, praktisch moeilijk uitvoerbaar en waarschijnlijk juridisch onhoudbaar.”

Procedureel niet zorgvuldig

De burgemeester heeft hier en daar gesprekken gevoerd, maar hij heeft lang niet alle betrokkenen gesproken. Hij heeft wel gesproken met de abortuskliniek en met de betogers die er al jaren staan, maar niet met de nieuwe actiegroep die de weerstand oproept. Juist met die nieuwe actiegroep had hij afspraken moeten maken over de vrije doorgang voor en respectvolle bejegening van zwangere vrouwen. De burgemeester schrijft bovendien dat hij met een paar gemeenteraadsleden gesproken heeft, maar hij heeft niet de hele volksvertegenwoordiging geraadpleegd. Deze handelwijze is niet zorgvuldig.

Praktisch moeilijk uitvoerbaar

De burgemeester wil de betogers nu aan de overkant van de weg plaatsen. In de specifieke situatie van de Oosterlaan betekent dit dat de betogers aan de andere kant van het voormalige busstation komen te staan. Die locatie wordt in de komende jaren herontwikkeld. Dus over een tijdje kunnen de betogers daar niet meer staan. Maar ook nu is het daar al een komen en gaan van grote vrachtwagens en zware voertuigen voor de bouw van de fietsenkelder. Die ontnemen het zicht en gehoor van de betoging, terwijl de burgemeester dat nu juist moet waarborgen volgens de grondwet.

Juridisch waarschijnlijk onhoudbaar

De burgemeester mag volgens de grondwet het betogingsrecht alleen inperken als er sprake is van wanordelijkheden. In Zwolle is daar nauwelijks sprake van, blijkt uit navraag bij de ordehandhavers. Er is afgelopen zomer een betoging van de nieuwe actiegroep afgebroken. Meer recent is er een onaangekondigde tegenbetoging van buurtbewoners afgebroken. Maar meer feitelijke onderbouwing heeft de burgemeester niet. Dat is juridisch een heel zwakke basis voor het instellen van een bufferzone die het betogingsrecht fors inperkt. De ChristenUnie betwijfelt sterk of het besluit van onze burgemeester juridisch houdbaar is. 

Elshof en Stoorvogel: “De burgemeester zou er goed aan doen om zijn besluit nog eens zorgvuldig te bespreken met alle partijen, juridisch te laten toetsen en op zijn minst een evaluatiemoment in te bouwen.”

[1] Met het aanbieden van de keuzehulpverlening vullen de betogers het gat dat veel abortusartsen laten vallen. De Wet afbreking zwangerschap (Wafz) verplicht abortusartsen namelijk om in het intakegesprek alternatieven aan te bieden en te bespreken. Uit de landelijke evaluatie van de Abortuswet, die afgelopen juni in de Tweede Kamer is besproken, blijkt dat slechts 42% van de abortusartsen dit doet. De abortusartsen vinden het volgens hun eigen richtlijn zelfs ‘niet wenselijk om iedere vrouw ongevraagd over alternatieven te informeren’. Terwijl blijkt uit verhalen van veel vrouwen die uiteindelijk ervoor kozen om hun zwangerschap niet af te breken, dat zij achteraf dankbaar zijn voor de hulp die hen in deze moeilijke levensfase is geboden.Uit de evaluatie van de abortuswet blijkt dat er jaarlijks ruim 30.000 abortussen worden uitgevoerd, dat is vergelijkbaar met zo’n 3 schoolklassen per dag.